Enerji Verimliliği ve Sürdürülebilirlik İçin Yeşil Çatılarda Sifonik Sistem

11
min read time
2023-07-26 10:32:12


26 Temmuz 2017 Çarşamba

Enerji verimliliği ve sürdürülebilirliğin önem kazandığı günümüzde; yapılarda enerji tüketimini azaltmaya yönelik çeşitli sistemler kullanılmaya başlandı.

Enerji verimliliği ve sürdürülebilirliğin önem kazandığı günümüzde; yapılarda enerji tüketimini azaltmaya yönelik çeşitli sistemler kullanılmaya başlandı. Uygulaması düzgün yapılan yeşil çatılar yüksek sıcaklık ve soğukluğa karşı yapıyı korur, UV ışınlarına karşı kalkan oluşturur. Yoğun yağışlarda çatıyı korur ve filtreleme özelliği sayesinde drene edilen suyun daha temiz olmasını sağlar. Betonlaşmanın artması ile birlikte suyu emecek toprak miktarının azalması ile alt yapı problemleri oluşmaya başladı. Yeşil çatılarla yapılaşma ile azalan yeşil alan çatılara çıkartılarak su drenajına destek sağlanıyor.

Yeşil çatılar; “düz ve eğimi 5 derecenin altında” olan çatılar ile eğimi fazla olan “eğimli çatılarda” da uygulanabiliyor. Her iki çatı tipi içinde farklı uygulama detayları ve dikkat edilmesi gereken önemli noktaları bulunuyor. Çatı su izolasyonu her zaman önemliyken yeşil çatılarda bu önem çatı artık yaşayan bir bitki örtüsü ile kaplandığı için daha da fazla artıyor.

Kullanılması düşünülen yeşil çatılar için tüm tasarım ve uygulama aşamalarında konusunda tecrübeli peyzaj ve izolasyon firmaları ile çalışmak, bitki seçiminden, sulama ihtiyacına, toprak kalınlığından, su tutma kapasitesine kadar her konuda ciddi danışmanlık almak gerekir.  Özellikle eğimli çatılarda toprak kaymasını da engelleyecek bitki ve drenaj örtüsü ile kullanılması gerekmektedir.

Doğal zemine düşen yağmur suyunun @ kadarı buharlaşma ile tekrar atmosfere karışırken, %’ i yüzey drenajı %’ ide derin drenaj ile toprağa karışır, ’ luk bir kısım da kaybolur. Geçirimsiz yüzey alanlarına sahip şehir hayatında ise 0 kadarı buharlaşarak atmosfere karışırken ’ u yüzey drenajı, %5’ ide derin drenaj ile toprağa karışır. Bu durumda kayıp miktarı U değerine ulaşır.

Kayıp su miktarının artmasındaki en büyük sebep geçirgen olmayan malzemeler ile alanların kaplanması ve bina yapılarının çatılarından toplanan yağmur sularının şebekeye direk gönderilerek bulunduğu alandan uzaklaştırılması olmaktadır. Bu nedenlerin yanı sıra estetik görünümü sebebi ile de yeşil çatılara olan ilgi ve alaka artmaktadır. Yaşamın yukarılara taşındığı şehir hayatında insanların boş çatılara değil de yeşillendirilmiş alanlara bakması aynı zamanda çevreyi güzelleştirmektedir. 

Yeşil çatılardaki en önemli hususların başında “yeşil çatılarda yağmur suyu drenajı” gelmektedir. Tüm tiplerdeki çatılarda yağmur suyunun toplanması her geçen gün önemini arttırmaktadır. Yağmur rejiminde meydana gelen değişiklikler ile birlikte kısa süreli, ani ve yüksek debili yağış miktarları artmaktadır. Bu tipteki yağışlar çatıya ciddi yük yüklemekte ve kısa sürede drene edilmeyen yağmurlar çatı çökmelerine sebebiyet verebilmektedir. Yağmurun çatıdan daha hızlı bir şekilde uzaklaştıran “sifonik sistem” ile şiddetli yağmurlara çözüm üretilebilmektedir.  Yeşil çatılarda da sifonik sistem ile güvenli yağmur suyu drenajı mümkündür.

Yeşil çatılarda yağmur suyu normal çatılara göre daha farklı akış profili göstermektedir. Normal çatılarda su akış hızı çatı eğimine bağlı olarak artarken, yeşil çatılarda toprak kalınlığı, toprak cinsi, toprağın su alma kapasitesi gibi kriterlere göre yavaşlayarak toplanmaktadır. Yağmur suyu toprak yüzeyinden sürüklenerek gelebileceği gibi çoğunlukla toprak tarafından emilerek de süzgece yönlenebilir. Yeşil çatının su tutması sayesinde sağladığı üstün drenaj performansı ile alt yapı sisteminin yükü de azalmaktadır. Sifonik sistem tasarımında da bu kriterlerin belirlenmesi ve hesaplara dahil edilmesi çok önemlidir. Aksi durumda sifonik sistemden de istenilen verim alınamayacaktır.

Sifonik sistem çalışması; bina ile ilgili gerekli verilen toplanması, ihtiyaçların belirlenmesi, firmaların sifonik sistem için özel olarak hazırladığı bilgisayar programları ile tasarımın yapılması ve fizibilite çalışmasının tamamını içermektedir. Her tip binanın ihtiyacı farklı olduğu için tasarımın da bu parametreler incelenerek farklı bakış açıları ile şekillendirilmesi gerekir. Bunun için firmaların deneyimli ve farklı tasarımlar sağlayabilecek teknik yeterlilikte bir ekip ile hizmet vermesi çok önemlidir. Farklı tipteki binalara aynı bakış açısı ile aynı tasarımların yapılması binanın ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamadığı gibi doğru sonuçlar da vermeyebilecektir. Çatın tipi nasıldır? Yeşil çatı mıdır? Çakıl çatı mıdır? Askılama nereye yapılabilir? Bina kesitleri nasıldır? Alt yapı şebekesi nerededir? Gibi çeşitli sorularda alınacak doğru cevaplar ile düzgün tasarım yapılabilir. Bu konuda sifonik sistem tasarımı talep eden kişilerin de tasarımcıların sorularına cevap verebilmeleri çok önemlidir.

Yeşil çatılarda kullanılan sifonik sistem süzgeçleri doğru yerlere konumlandırılmalı ve mutlaka şaft içerisinde korumaya alınmalıdır. Sifonik sistem verimi üzerine düzgün su gelmesine bağlıdır. Özellikle yeşil çatılarda suyu süzgece yönlendirebilmek kadar süzgeci toprak, çakıl gibi sistemin tıkanmasına sebebiyet verecek etkilerden uzaklaştırmakta bir o kadar önemlidir. Yeşil çatının toprak kalınlığı, bitki örtüsü tipi, su izolasyonu gibi elemanlarının belirlenmesi ile birlikte sifonik sistem süzgeçlerini koruyacak şaftlar tasarlanabilmektedir. Her çatıda aynı şaft kullanılamayacağı gibi her yeşil çatı tipinde de o çatıya özgü bir şaft kullanımı tasarlamak önemlidir.
Yapılacak şaftlar ile süzgece sadece su gelmesi sağlanmalıdır. Ayrıca süzgece her zaman müdahale edilmesine izin verecek bir müdahale kapağı da şaft tasarımı içerisinde yer almalıdır. Üzeri toprak ile örtülen bir sifonik sistem süzgecinden suyun deşarj edilmesi mümkün değildir.

Yeşil Çatı Sifonik Sistem Örnekleri

Groningen Universitesi – Biyoloji Fakültesi Hollanda

Üniversite bina çatısı; 20˚’den daha fazla bir açıya sahip eğimli yeşil çatı uygulamasıdır. Yüksekliği 40m civarında olan binada yeşil olan alanın yatay mesafesi 100m’ yi geçmektedir. Hem eğimli yeşil çatılar için çok iyi bir örnek oluşturmaktadır hem de eğimli yeşil çatılarda sifonik sistem ile yağmur suyunun toplanmasının yapılabildiğini göstermektedir. Bu tip binalarda en önemli kısım süzgeçlerin konumlandırılması ve süzgeçlerin toplayacağı yağmur suyunun doğru hesaplanmasıdır.

Deltation Koleji Uygulamalı Bilimler Binası– Hollanda

Gezilebilir yeşil çatı ve teras çatı olarak tasarlanan bina çatısı da yağmur suyu sifonik sistem ile toplanan düz yeşil çatılara güzel bir örnektir. Eğimli yeşil çatı aksine oldukça derin bir toprak yüksekliğine sahip olan bu çatıda süzgeçler hem yeşil alan içerisine hem de teras alan içerisine yerleştirilmiştir. Her iki durumda da süzgeçler projeye özel olarak tasarlanan koruma şaftları ile topraktan korunmuştur. Ayrıca teras alanlarında gezilebildiği için süzgeç kapakları  deliksiz olacak şekilde düşünülmüştür.



Bu Sayfayı Paylaş